"Het was zij of ik en ik heb dan de keuze gemaakt om afstand te nemen van mijn eigen film." Merel Wulteputte was filmstudent aan het LUCA school of arts en stond op het punt haar film te tonen op het Filmfestival van Oostende. Maar toen liep het mis tussen haar en de productieassistent en Merel heeft haar auteursrechten moeten afstaan, iets wat bijna nooit gebeurt in België.
Waarom ben je oorspronkelijk aan de bachelor Film begonnen?
In het middelbaar heb ik Latijn-wiskunde gestudeerd, maar mijn buikgevoel zei dat ik filmschool wilde volgen. Ik had nog nooit een film gemaakt, kon geen regisseurs opnoemen, had weinig tot geen kennis van films, maar toch zei iets in mij dat ik film moest studeren. Ik wilde mijn ideeën tot leven brengen, de hele machine draaiende houden en creatief bezig zijn met mensen. Maar het was toen bijna ongezien dat iemand vanuit een aso-school naar een kunstschool zou gaan.
Mijn ouders hebben een andere verklaring voor mijn verrassende studiekeuze. Blijkbaar is mijn 4-jaar oudere zus het RITCS gaan bezoeken toen zij een studiekeuze moest maken. Uiteindelijk is zij architectuur gaan studeren, maar volgens mijn ouders is dat blijven hangen en heb ik vanaf dan altijd gezegd dat ik wilde regisseren.
Ik heb dan meegedaan met de toelatingsproeven, maar ik had ook niet echt een alternatief. Als ik er nu op terugkijk was ik er eigenlijk helemaal niet op voorbereid en heb ik veel geluk gehad dat de studie mij is bevallen. Voor hetzelfde geld was het een mismatch geweest.
Nu studeer je geen film meer, maar antropologie. Hoe ben je daartoe gekomen?
Op drie jaar tijd maakt niemand zoveel films als wij toen hebben gemaakt en ik vond dat fijn, maar het is ook vermoeiend. Voor elke opdracht die je krijgt, bijvoorbeeld een film maken of een scenario schrijven, moet je verhalen uit jezelf halen. En op een gegeven moment raken die verhalen gewoon uitgeput. Ook wilde ik graag onderwezen worden over wat er in de wereld gaande is, want ik wilde verhalen vertellen over hoe ik de wereld zie en hoe ik met mensen omga. En de kennis die ik miste in mijn bachelor Film heb ik wel gekregen in de master Antropologie.
Het was een vriendin die mij attent maakte op de master Antropologie. Ik heb dat opgezocht en meteen beslist dat dat de studie is die ik wilde doen. Ik wilde leren over specifieke problematieken in de wereld, bijvoorbeeld migratie. Want ik kan wel een film maken over migranten die aankomen in Brussel en ik kan daar wel research over doen, maar toch had ik het gevoel dat ik onwetend was.
Na de derde bachelor wilde ik dus eerst de master Antropologie doen om daarna de master Film te volgen, want voor mij was dat echt de ideale combinatie. Eerst de praktijk, dan onderwezen worden om dan die nieuwe theoretische bagage te gebruiken voor mijn films, maar op het einde van de derde bachelor heb ik een afkeer gekregen van de filmwereld en nu ben ik dus niet meer van plan om die master Film te volgen.
Wat is gebeurd waardoor je nu geen master Film meer wil volgen?
In de derde bachelor moesten wij als eindwerk een film maken en ze moedigen je aan om je eigen team samen te stellen en ik heb een slechte ervaring gehad met mijn team. Ik wilde een portret maken over Sam. Zij is 10 jaar ziek geweest en ze hebben haar been tot in haar knie geamputeerd om haar te genezen. Die amputatie was een gok, omdat ze niet zeker wisten of het de ziekte zou verhelpen. Haar drijvende kracht is altijd de zee en surfen geweest en ik zocht dus een cameraman die zowel in het water als buiten het water kon filmen.
Uiteindelijk heb ik een professionele cameraman gevonden met wie het ook echt goed klikte. Ik heb veel van hem geleerd en op een gegeven moment vroeg hij me of ik mijn eigen productie ging doen of dat ik de productie ging laten doen. Ik wilde de productie zelf doen, maar hij heeft me in contact gebracht met een productieassistent. Ik denk dat zij producer wilde worden, maar nog geen kansen had gekregen. Uiteindelijk is het helemaal fout gelopen tussen mij en de productieassistent, want naar mijn gevoel zorgde zij voor een toxische werkrelatie.
Zo legde ze me veel druk op, ook postproductiedruk. We hadden bijvoorbeeld nog geen minuut gedraaid of ze wilde al een titel en affiche hebben. Ook hadden we nog niet gemonteerd of we wisten al dat we op het filmfestival van Oostende mochten staan, dankzij haar contacten. Dat was fijn, maar tegelijkertijd ook mega beklemmend, want er was nog geen film. Ze was het ook vaak niet eens met mijn artistieke keuzes en ze drukte die van haar door. Achteraf ben ik via de monteur te weten gekomen dat de film die zij verkocht heeft aan iedereen een heel andere film was dan degene die ik in gedachten had. Ik kon dus nooit iets goed doen, omdat ze dus gewoonweg een andere film verwachtte.
Op een bepaald moment heeft ze mij gebeld en stelde ze mij voor de keuze het was zij of ik. En ik heb dan de keuze gemaakt om afstand te nemen van mijn eigen film. Zij heeft een nieuwe regisseur aangesteld en daarop is er iets gebeurd dat vrij uniek is in België. Ze vroeg aan mij om mijn auteursrechten af te staan. Dat wil zeggen dat de film niet meer van mij is, dat de beelden die ik al had gedraaid niet meer van mij waren, maar ook dat de ideeën niet meer van mij zijn. Ik zou het nooit opnieuw doen, want je auteursrechten dat is eigenlijk het enige wat je als regisseur hebt. Het is eigenlijk hetzelfde als je stem afstaan.
Die productieassistent is de eerste persoon die mij naar een psycholoog heeft doen gaan. De film is afgelopen januari getoond op het Filmfestival in Oostende, maar ik ben niet gaan kijken. Ik heb er later ook met een vriend over gesproken die diep in de filmwereld zit en hij zei dat ik een duistere kant heb gezien van die filmwereld. Ik wilde niet meer in die filmwereld zitten ook al zei hij me dat die wereld helemaal anders is.
Heb je helemaal geen films meer gemaakt?
Jawel ik wilde voor mezelf een goede ervaring creëren en heb daarom gekozen om een deel van mijn masterscriptie bij antropologie om te vormen in een film. Er was nog een onderwerp waar ik graag een film over wilde maken en dat was vrouwelijkheid in het skaten. Ik heb toen bijna de hele tijd gefilmd, zelfs al skatend, enkel de interviews waren statischer. Terwijl ik bij de bachelor zou nagedacht hebben over de beelden die ik nodig had. Op deze manier kreeg film een andere connotatie voor mij en daar was ik blij mee.
Hoe passen antropologie en film eigenlijk in elkaar?
Antropologie is enkel een masterrichting en je kunt er vanuit elke academische bachelor aan beginnen. De bachelor Film aan LUCA school of arts is een academische bachelor, maar ik heb bijna nooit theorie gehad en veel praktijk. Ik had bijvoorbeeld nooit statistiek gehad wat eigenlijk iedereen in een bachelor wel krijgt. Ik snapte eerst dus niet goed wat ik in die master ging doen, maar eigenlijk is antropologie een goed vervolg op de bachelor Film.
Toen we les kregen over het antropologisch proces en participeren en observeren, werd alles duidelijk. Het antropologisch proces is erg gelijk aan het maakproces van een documentaire. Ook de ethische aspecten van wie we als maker zijn tegenover de mensen die je interviewt, kende ik al. Net zoals bij film heb je in antropologie ook hiërarchieën. Dankzij mijn ervaring die ik had opgedaan bij de bachelor Film kon ik gemakkelijk starten aan de praktijk binnen antropologie.
Wat voor soort films maak je het liefst?
Ik werk graag samen met mensen, vooral mensen met karakter en humor daar kan ik wel goed mee aan de slag. Maar tegelijkertijd film ik de natuur graag, omdat ik dat zelf een belangrijk onderwerp vind. En in het ideale geval kan ik mensen met een verhaal en de natuur samen filmen.
Ik heb bijvoorbeeld een film gemaakt over de Liereman, een natuurgebied in Oud-Turnhout, toen dat gebied deels was afgebrand. Daarin heb ik een jongetje geplaatst dat toen drie jaar in België was. Het bos was afgebrand en moest weer opgebouwd worden en ook het jongetje moest zijn leven in een nieuw land weer opbouwen. Als ik je het verhaal erachter niet zou vertellen, zie je het waarschijnlijk niet, maar voor mij is zo’n analogie belangrijk.
Zijn er nog filmmakers waar je naar opkijkt?
Ik ben een grote fan van de Vlaamse filmscene, maar ook documentairefilms vind ik mooi. Als ik dan een filmmaker moet opnoemen dan kies is Ellen Vermeulen. Zij heeft een aantal films gemaakt waaronder documentaires. Ik vind haar heel goed, omdat ik me in haar films herken, in de thema’s die ze gebruikt en in haar manier van werken. Ze is bovendien een nederig persoon en dat waardeer ik.
Ook brengen haar films maatschappelijke debatten op gang en dat vind ik belangrijk. Voor mij is film een communicatiemiddel om reacties uit te lokken. Een film moet vragen oproepen bij de kijker en het is een manier om dingen aan de kaak te stellen en te veranderen.
Wie is Ellen Vermeulen?
• Vlaamse filmmaker
• Gastdocent aan RITCS
• Richtte het productieplatform Chère Jeanne op
• Heeft verschillende documentaires gemaakt
• Over de internering in de gevangenis (9999)
• Inclusief over inclusief onderwijsIs geëngageerd dan een goed woord om jou als filmmaker te omschrijven?
Ik denk inderdaad dat geëngageerd een goed woord is om mij te beschrijven. Activistisch vind ik net te hard roepend, omdat ik vind dat bij activisme er mensen aangevallen worden en je legt een mening in de mond van mensen. In geval van engagement werp je naar mijn gevoel een vraag op, plant je een zaadje, en dan moeten de mensen zelf komen met vragen of meningen. Daarom vind ik ook films zonder voice-over geweldig. Laat de beelden gewoon hun werk doen. Het is wel moeilijkere cinema, omdat het uitgaat van een aandachtige oplettende kijker.
Comments